“เตาไฟ” เป็นอุปกรณ์ที่มีความสำคัญต่อการเลี้ยงปากท้องของสมาชิกภายในบ้าน เปรียบดั่งสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์และมีกินมีใช้ ดังนั้น คนจีนโบราณจึงให้ความสำคัญกับเตาไฟเป็นอย่างยิ่ง โดยมีความเชื่อว่า เตาไฟที่ใช้ประกอบอาหารของทุกบ้านจะมีเทพเจ้าสถิตอยู่ เรียกกันว่า “เจ้าเตา” หรือ “เทพเจ้าแห่งเตาไฟ” ซึ่งทุกบ้านมักนิยมตั้งหิ้งบูชาเล็กๆ เหนือเตาไฟหรืออยู่บริเวณมุมใดมุมหนึ่งในห้องครัว
ทุกๆ ปี ในวันที่ 24 เดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติของจีน หรือก่อนวันตรุษจีน 6 วัน ชาวจีนจะทำพิธีส่ง “เจ้าเตาขึ้นสู่สวรรค์” หรือภาษาจีนเรียกว่าซิ้งเจี่ยที ซึ่งเป็นประเพณีเก่าแก่ที่ปฏิบัติสืบต่อกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ โดยเจ้าเตาจะเสด็จขึ้นไปเข้าเฝ้าเง็กเซียนฮ่องเต้ เพื่อกราบทูลถึงความประพฤติของสมาชิกในบ้าน รวมทั้งเรื่องราวต่างๆ ที่เกิดขึ้นภายในบ้านนั้นๆ
สำหรับของไหว้เทพเจ้าเตาไฟที่สำคัญ นอกจากส้ม ขนมจันอับ ผลไม้ และกระดาษเงินกระดาษทองแล้ว สิ่งสำคัญที่ขาดไม่ได้เลยคือขนมอิ่วก้วย ซึ่งขนมชนิดนี้มีความเหนียวค่อนข้างมาก คนจีนเชื่อว่าขนมนี้จะทำให้เจ้าเตาไม่สามารถอ้าปากกราบทูลถึงความประพฤติที่ไม่ดีของคนในบ้านให้เง็กเซียนฮ่องเต้ทรงทราบได้
จะเห็นได้ว่า เตาไฟมีความสำคัญอย่างยิ่งยวดต่อทุกบ้าน ความสำคัญดังกล่าวสะท้อนออกมาให้เห็นเป็นประเพณีปฏิบัติที่สืบทอดต่อกันมาอย่างยาวนาน รวมทั้งยังก่อให้เกิดศาสตร์ความรู้เรื่องการจัดวางเตาไฟให้ถูกตำแหน่งตามหลักฮวงจุ้ยอีกด้วย แม้ว่าปัจจุบัน ผู้คนส่วนใหญ่นิยมหันมาใช้เตาแก๊สหรือเตาไฟฟ้าแล้วก็ตาม แต่ความเชื่อเหล่านี้ยังคงไม่เลือนหายไปตามกระแสแห่งกาลเวลา โดยข้อห้ามสำคัญเกี่ยวกับเตาไฟ เตาแก๊ส และเตาไฟฟ้าที่ควรหลีกเลี่ยง มีดังนี้
- ห้ามวางเตาไฟไว้ใต้ขื่อคานหรือใต้ท่อน้ำ
- ห้ามตั้งเตาไฟไว้ติดกับห้องน้ำ เตียงนอน หรือบ่อน้ำ
- ห้ามวางเตาไฟไว้กลางห้องครัว ควรวางเตาไฟพิงกับกำแพงที่แข็งแรงมั่นคง
- ห้ามตากผ้าเหนือเตาไฟ เป็นสิ่งอัปมงคลอย่างยิ่ง เสมือนการลบหลู่ดูหมิ่นเทพเจ้าแห่งเตาไฟ
- ห้ามตั้งเตาไฟตรงกับประตูหลักของบ้าน เพราะคนนอกบ้านจะมองเห็น เชื่อว่าจะทำให้เก็บเงินทองไม่อยู่
- ห้ามตั้งเตาไฟตรงกับประตูห้องครัว ควรตั้งให้เยื้องกับประตูห้องครัวเล็กน้อย และห้ามตั้งเตาไฟตรงกับประตูห้องน้ำด้วย
- ห้ามตั้งเตาไฟติดกับอ่างล้างจานหรือเครื่องซักผ้า รวมทั้งห้ามตั้งตรงข้ามกันด้วย แต่ควรวางให้ห่างกันประมาณ 1 เมตร เนื่องจากธาตุไฟและธาตุน้ำจะพิฆาตกัน
ตำแหน่งที่ตั้งของเตาไฟมีความสำคัญอย่างมากตามหลักฮวงจุ้ย การจัดวางเตาไฟ เตาแก๊ส และเตาไฟฟ้าอย่างถูกต้อง จะช่วยเสริมให้เกิดความมั่งคั่งและโชคลาภวาสนาได้ แต่ถ้าตั้งในตำแหน่งที่ผิด อาจนำมาซึ่งความเจ็บป่วยของคนในบ้าน และการสูญเสียทรัพย์สินเงินทอง จึงควรใส่ใจในประเด็นนี้อย่างมาก อย่าได้ละเลยอย่างเด็ดขาด
จากอดีตกาลถึงปัจจุบัน แม้วิถีชีวิตของมนุษย์จะเปลี่ยนแปลงไป เตาไฟอาจไม่ได้มีให้พบเห็นมากนัก เนื่องด้วยผู้คนหันมาใช้เตาแก๊สและเตาไฟฟ้ากันแล้ว แต่อนุชสคนรุ่นหลังก็ไม่ควรทอดทิ้งวัฒนธรรมที่ดีงามเหล่านี้ เพราะกุศโลบายสำคัญที่แฝงเร้นอยู่ในความเชื่อเรื่องเจ้าเตากราบทูลเง็กเซียนฮ่องเต้นั่นก็คือ การสอนให้คนทำความดีต่อกันและละเว้นการทำความชั่วนั่นเอง นับเป็นการควบคุมทางสังคมที่ได้ผลดียิ่ง
